د یوه پخواني پولیس وژنه چې د عمومي بښنې پر ژمنې یې باور کړی و

د افغانستان د کورنیو چارو وزارت یو پخوانی کارکونکی کمین خان د شنبې په ماښام (د لړم ۳مه) د تخار ولایت د فرخار ولسوالۍ په چشمه ګرمک سیمه کې ووژل شو.

له تخار ولایت څخه سرچینو وویل، یو شمېر وسله‌والو له یوه «سراچه» موټر څخه پر کمین خان ډزې وکړې او بیا له سیمې وتښتېدل.

کمین خان د لړم په درېیمه ماښام مهال په تخار کې ووژل شو

کمین خان له دغې پېښې شاوخوا یو کال مخکې له ایران څخه اېستل شوی و. کمین خان ته نږدې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل: «هغه ورځ چې له ایران څخه راګرځول کېده ورته مې زنګ وواهه او ورته مې وویل چې په ایران کې پاتې شي، خو هغه وویل چې په ایران کې هم شرایط ډېر سخت شوي او په تخار کې هم ځینو طالب مسوولینو له هغه سره ژمنه کړې چې عمومي بښنه ده او وبه‌ نه‌نیول شي.»

د سرچینې په وینا، کمین خان د طالبانو د عمومي بښنې پر ژمنې په باور کولو سره تخار ته ستون شو: «خو طالبان پر خپلې دغې ژمنې ونه‌درېدل.»

د طالبانو مشر هبت‌الله اخوندزاده د ۱۴۰۰ کال په زمري میاشت کې واک ته له رسېدو وروسته د «عمومي بښنې» په نوم یوه اعلامیه خپره کړه. په هغه وخت کې طالبانو اعلان وکړ، چې د افغانستان د تېر دولت ټول مامورین، سرتېري او کارکوونکي په عمومي ډول بښل شوي او څوک به له تېر دولت او بهرنیو ځواکونو سره د همکاریو له امله ونه‌ځورل شي او یا هم مجازات به نه‌شي.

د ملګرو ملتونو په ګډون د یو شمېر نړۍوالو سازمانو په راپورونو کې هم راغلي، چې ډېر داسې شواهد شته چې له‌مخې یې طالبان د عمومي بښنې اعلامیې ته ژمن نه‌دي پاتې شوي او له امله یې د جمهوري نظام د ګڼو کارکوونکو د وژنو، جبري ورکېدو او شکنجه کېدو پېښې ثبت شوې دي.

کمین خان له ایران څخه تر راستنېدو وروسته په تخار ولایت کې پر کرکېلي بوخت و. هغه پخوا د هېواد په شمال کې د پولیسو د ۳۰۳ پامیر زون د قومندان جنرال داوود داوود د ساتونکي په توګه دنده ترسره کوله.

د کمین خان وژنه یوه استثنايي پېښه نه‌ده. د هغه له وژنې شاوخوا دوه اوونۍ مخکې د تېر حکومت د یوه سرتېري جسد چې هغه هم له ایران څخه اېستل شوی و، په فراه ولایت کې وموندل شو.

عبدالولي نعیمي پر سر او غاړه په مرمیو لګېدلی

په فراه کې د ګل‌احمد د مړي له موندل کېدو شاوخوا یوه میاشت مخکې په پلازمېنه کابل کې هم ورته پېښه رامنځته شوې وه.

د افغان ځانګړو قطعاتو د پخواني افسر عبدالولي نعیمي مړی له دوو اوونیو لادرکۍ وروسته د وږي پر لسمه د کابل په عدلي طب ریاست کې وموندل شو.

نعیمي په اصل کې د پنجشېر اوسېدونکی و او د ۱۴۰۴ کال د زمري پر ۲۴مه له ایران څخه کابل ته راستون شوی و.

د عبدالولي نعیمي مړی د وږي پر لسمه په کابل کې وموندل شو

په کابل کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، عبدالولي نعیمي د زمري پر ۲۴مه کابل ته راستون شو او یوازې دوه ورځې وروسته د زمري پر ۲۶مه لادرکه شو.

د سیمه‌ییزو سرچینو په وینا، «په جسد کې یې پر سر او غاړه د مرمیو نښې لیدل کېدل. د عبدالولي کېڼ لاس مات شوی و او همداراز پر بدن یې د شکنجې نښې نښانې هم لیدل کېدې.»

افغانستان انټرنشنل ته د نعیمي له جسد څخه په رارسېدلو انځورونو کې د هغه پر تندي او پوزه ټپونه هم لیدل کېږي. د سرچینو په وینا، د هغه د لاسونو له شینوالي داسې ښکاري چې د شکنجې پر مهال لاسونه یې شاته تړل شوي و.

له عبدالولي هم ۴ ماشومان پر ځای پاتې شول.

د عبدالولي له پېښې څه کم یوه میاشت مخکې د تېر دولت د یوه بل دولتي کارکوونکي مړی په پروان کې وموندل شو.

عزت‌الله له ایران څخه تر راستنېدو یوه ورځ وروسته ووژل شو

نوموړی د چنګاښ په ۲۸مه سرپل ولایت ته له ستنېدو یوه ورځ وروسته ووژل شو. د جنبش ګوند ویاند احسان نیرو افغانستان انټرنشنل ته وویل، د دغه ګوند پخوانی قومندان عزت‌الله د شنبې په ورځ په سرپل ولایت کې ووژل شو. د نوموړي په وینا، عزت‌الله پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته ایران ته پناه یوړه، خو په ایران کې د ویزې له ختمېدو وروسته اړ شو، چې بېرته خپلې مېنې ته ستون شي.

په جنبش ګوند کې سرچینې وايي، قومندان عزت‌الله چې په «قومندان زیل» مشهور و، د یاد ګوند د رهبر عبدالرشید دوستم یو له ساتونکو څخه و.

د جنبش ګوند ویاند افغانستان انټرنشنل ته وویل، په افغانستان کې روان وضعیت ته په کتو له ایران څخه د دغه ګوندي قومندان اېستنې ګڼې پوښتنې راولاړې کړې دي.

عزت‌الله د چنګاښ په ۲۸ مه په سرپل ولایت کې ووژل شو

احسان نیرو وايي، جنبش ګوند نه یوازې له ایران، بلکې له ټولو ګاونډيو هېوادونو سره ښې اړیکې لري، خو د ایران دولت چې په افغانستان کې روان وضعیت په ښه توګه درک کوي، نه ښايي چې ورته قومندانان له خپل هېواد څخه په اېستنې د مرګ خولې ته ورکړي.

افغانستان انټرنشنل له ایران څخه د شړل شویو له وژل کېدو سربېره، افغانستان ته د بېرته ستنېدونکو نورو افغانانو د نیول کېدو مساله هم مستند کړې ده.

پروېز سیدخېلي او فرید سیدخېلي

د وږي په ۱۵مه سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، طالبانو د دویم ځل لپاره پخواني نظامیان فرید سیدخېلي او پروېز سیدخېلي په کابل کې ونیول.

فرید سیدخېلي په بغلان کې د ملي اردو د یوې لوا او پروېز سیدخېلي بیا د یوه کنډک قومندانان و. طالبانو تر دې مخکې دغه دوه نظامیان په ۱۴۰۱ کال کې هم په کابل کې نیولي و.

سرچینو د شنبې په ورځ (د وږي ۱۵مه) افغانستان انټرنشنل ته وویل، د طالبانو استخباراتو د فرید سیدخېلي او پروېزسیدخېلي له نیولو وروسته یوه نامعلوم ځای ته ولېږدول.

فرید سیدخېلي او پروېز سیدخېلي د وږي میاشتې په نیمايي کې کابل کې ونیول شول

فرید سیدخېلي د جمعې په ورځ د کابل ښار د یوولسمې امنیتي حوزې په شاوخوا کې له خپل کوره څخه ونیول شو. د پنجشنبې په ماښام پروېز سیدخېلي هم د کابل ښار د څلورمې امنیتي حوزې اړوند له یوه روغتون څخه ونیول شو.

د سرچینو په وینا، پروېز سیدخېلي شاوخوا یوه اوونۍ مخکې له ایران څخه اېستل شوی و.

د ۱۴۰۱ کال په سلواغې میاشت کې هم د طالبانو له لوري د دغو دوو پخوانیو نظامیانو د نیولو او د نیونې پر مهال د طالبانو په ډزو کې پروېز سیدخېلي ټپي شوی و.

فرید سیدخېلي د طالبانو پر عمومي عفوې په باور سره په افغانستان کې پاتې شو، خو پروېز سیدخېلي بیا شاوخوا ۶ میاشتې مخکې ایران ته تللی و او په هغه وخت کې له ایران څخه اېستل شوی او بېرته هېواد ته راستون شوی و.

افغان ښځې هغه هېواد ته استول کېږي چې ارزښت ورته نه ورکول کېږي

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنر فلیپو ګراندي د پنجشنبې په ورځ د لړم ۱۵مه د ملګرو ملتونو د عمومي اسمبلې په درېیمې کمېټه کې وویل، ایران او پاکستان افغان کډوال هغه هېواد ته په زوره شړي، چې په‌کې بشري حقونه تر پښو لاندې او په ځانګړې توګه د ښځو پر وړاندې تبعیضي چلند کېږي.

لا روښانه نه‌ده چې له ایران څخه په سږني اېستل شویو یو نیم میلیون افغانانو کې څو سلنه یې ښځې دي، خو د ۲۰۲۵ کال له مې میاشتې راهیسې ایران د ښځو او ماشومانو په ګډون د افغان کډوالو د یو اړخیزې اېستنې پروسه پیل کړې ده. تر دې مخکې تهران زیاتره نارینه او په ځانګړې توګه مجردان اېستل.

د کډوالۍ نړۍوال سازمان د راپور له‌مخې، د روان زېږیز کال په لومړیو شپږو میاشتو (د ۲۰۲۵ کال له جنورۍ تر مې) ایران څه باندې ۴۵۰ زره افغانان په زوره اېستلي دي. په دې منځ کې ۳۰ زره او ۲۶۶ یې کورنۍ وې.

په دې راپور کې راغلي، په دغو اېستل شویو کورنیو کې ۲۸ سلنه یې ښځې، ۴۶ سلنه یې ماشومان او ۲۶ سلنه یې نارینه و.

له دې سره سم، افغان نجونې په ښوونځيو او پوهنتونونو کې د زده‌کړو له دوامه محرومې شوي او په ټوله کې نجونو لپاره د زده‌کړو چاپېریال محدود شوی دی.

ښځې له محرم پرته عمومي ځایونو، پلورنځيو او ان روغتونونو ته د تګ اجازه نه‌لري او همداراز ښځې اجازه نه‌لري کار وکړي.

پر ښځو د محدودیتونو پر دوام په وروستۍ پېښه کې طالبانو په هرات ولایت کې له چادرۍ پرته روغتونونو ته د ښځینه ډاکټرانو، نرسانو او ناروغانو د ورتګ مخه نیولې ده.