برای اولین بار در ماه جون ۲۰۱۳، در دوران ریاست‌جمهوری حامد کرزی، امنیت ملی افغانستان اعلام کرد که اکبرجان بلوچ، یکی از سرگروه‌های جیش‌العدل همراه با سه مرد مسلح دیگر در ولایت نیمروز دستگیر شده است.

یکی از اعضای شورای امنیت ملی دولت سابق افغانستان به افغانستان اینترنشنال گفت که پس از دستگیری سرگروه جیش‌العدل در نیمروز، حامد کرزی در ماه اگست ۲۰۱۳ برای شرکت در مراسم تحلیف حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق ایران، به این کشور رفت و پس از بازگشت از آنجا، جیش‌العدل را یک سازمان ممنوعه در افغانستان اعلام کرد.

به گفته منبع، رئیس‌جمهور حامد کرزی با امضای یک حکم به سه نهاد امنیتی دستور داد که با اعضای جیش‌العدل مانند اعضای گروه‌های مسلح مخالف دولت افغانستان برخورد کنند.

وی اضافه می‌کند که تا فبروری ۲۰۱۶، جیش‌العدل به‌عنوان یک گروه مخالف دولت جمهوری افغانستان شناخته می‌شد، اما پس از آن، رئیس‌جمهور محمد اشرف غنی بر اساس یک دستورالعمل، از فهرست تهدیدهای جدی علیه افغانستان بیرون کرد و برخورد نهادهای امنیتی با این گروه نیز تغییر کرد.

یک مامور ریاست امنیت ملی افغانستان در ولایت فراه در دوران جمهوری اسلامی افغانستان می‌گوید که از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، در فراه، نیمروز و هلمند درگیری‌هایی میان جیش‌العدل و طالبان رخ داد و به هر دو طرف آسیب وارد شد.

یکی از اعضای پیشین شورای امنیت ملی نیز به افغانستان اینترنشنال تأیید کرد که او نگرش منفی نسبت به جیش‌العدل نداشت و از این گروه در سیستان و بلوچستان و برخی دیگر از مناطق مرزی برای حمله به مخفیگاه‌های طالبان استفاده می‌کرد.

وی اضافه می‌کند که در ۱۹ مارچ ۲۰۱۷، انفجار مدرسه العمریه در نصرت‌آباد سیستان و بلوچستان به درخواست دولت جمهوری افغانستان توسط گروه جیش‌العدل انجام شد.

این مدرسه توسط ابراهیم صدر، فرمانده سرسخت طالبان، در سال ۲۰۰۸ ساخته شده بود. یکی از مقام‌های پیشین استخباراتی که نخواست نامش فاش شود، به افغانستان اینترنشنال گفت: «این مدرسه یک مرکز عملیاتی-اطلاعاتی مخفی بود که ایران از آن حمایت مالی و لجستیکی می‌کرد. هدف آن این بود که حضور خود را در مرزهای مشترک افغانستان و ایران گسترش دهد و از نفوذ امریکا در ایران جلوگیری کند.»

پس از انفجار، آن مدرسه بسته شد و به جای آن مدرسه دیگری در خواجه مسک سیستان و بلوچستان افتتاح شد که تا سال ۲۰۲۱ به فعالیت خود ادامه داد.

یکی دیگر از مقام‌های پیشین ریاست عمومی امنیت ملی گفت که اکبرجان بلوچ، سرگروه دستگیرشده جیش‌العدل، در دوران حکومت حامد کرزی در سپتامبر ۲۰۱۷ به طور مرموزی درگذشت و سه نفر دیگر از اعضای این گروه به شش‌درک کابل منتقل شدند.

به گفته وی، سه نفر دیگر از اعضای این گروه به نام‌های «دلمراد، لاشار و مرادبخش» تا پیش از سقوط دولت جمهوری در بازداشت بودند، اما دیدارهایی با دیگران داشتند. وی افزود که دلمراد از اعضای مهم جیش‌العدل به شمار می‌رفت.

انتظارالله [نام مستعار] یکی از افرادی که رابطه میان امنیت ملی دولت جمهوری افغانستان و جیش‌العدل را تامین می‌کرد، پس از سقوط جمهوری اسلامی افغانستان به عراق مهاجرت کرده است.

وی در مصاحبه با افغانستان اینترنشنال گفت که برخی از اعضای جیش‌العدل در دوره دولت جمهوری در کنر، ننگرهار، کابل، هرات و چندین منطقه دیگر آزادانه رفت‌وآمد می‌کردند.

منبع می‌گوید که بسیاری از اعضای مسلح جیش‌العدل مستقر در افغانستان و گروه‌های کوچک جیش‌العدل از مناطق هوشاپ، گجک، پنجگور، مند و سایر مناطق بلوچستان، سه ماه پیش از سقوط دولت جمهوری، در تربت با نمایندگان طالبان نشستی برگزار کرده بودند.

انتظارالله می‌گوید در این مورد که جیش‌العدل با طالبان در این نشست به چه نتیجه رسیدند معلومات ندار، اما پس از آن نشست، هیچ جنگی میان جیش‌العدل و طالبان رخ نداد.

با این حال رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، در هفتم اگست ۲۰۲۱، پس از سقوط ولایت نیمروز، در صفحه اکس خود نوشت: «براساس منابع معتبر، با وجود اختلافات میان گروه سنی افراطی جیش‌العدل (که با ایران درگیر است) و طالبان افغان، دستگاه اطلاعاتی پاکستان (آی‌اس‌آی) حدود ۶۰۰ جنگجوی جیش‌العدل را با تجهیزات نظامی از دالبندین، نوشکی، ماشکیل و پنجگور بلوچستان به نیمروز، هرات و فراه اعزام کرده است تا از طالبان حمایت کنند.»

مقام‌های دولت پیشین افغانستان گفته‌اند که ایران به طالبان در برابر حکومت پیشین افغانستان و متحدان آن کمک می‌کرد.

در میان طالبان در مورد جیش‌العدل و ایران دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. طالبان قندهاری با حمایت ایران مخالف جیش العدل هستند، اما گروه حقانی مخالفتی با جیش‌العدل ندارد.

کیهان بلوچ [نام مستعار]، عضو سابق جیش‌العدل که دو سال از دوران حکومت جمهوری را در کابل سپری کرده و هم‌اکنون در عراق زندگی می‌کند، به افغانستان اینترنشنال گفت که حتی در دوران جمهوری نیز برخی از طالبان قندهاری در فراه، نیمروز، غزنی و هلمند با آن‌ها جنگیده‌اند.

یک منبع بلندپایه از وزارت امور خارجه افغانستان تحت کنترول طالبان به افغانستان اینترنشنال گفت که در ماه اگست ۲۰۲۱، حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه سابق ایران، با مقام‌های بلندپایه طالبان در تهران ملاقات کرد و یکی از مسائل مهم مورد بحث، فعالیت‌های جیش العدل بود. به گفته منبع، در این نشست‌ها ملا عبدالغنی برادر، معاون رئيس‌الوزرای طالبان و امیر خان متقی، وزیر امور خارجه این گروه نیز حضور داشتند. در این نشست، طالبان وعده دادند که اعضای جیش‌العدل را در افغانستان سرکوب کنند و بر نظارت امنیتی و اطلاعاتی مشترک در مرز ایران تاکید کردند.

منبع وزارت امور خارجه طالبان افزود که در سال ۲۰۲۲، امیر خان متقی، وزیر امور خارجه طالبان، با یک هیئت به تهران سفر کرد و علاوه بر وزیر خارجه پیشین ایران، با تعدادی از مقام‌های ایرانی نیز گفت‌وگو کرد. یکی از موضوعات مهم این گفت‌وگوها، از بین بردن گروه جیش‌العدل در افغانستان و مسئله دستگیری ۱۱ سرگروه آن بود.

منبع وزارت خارجه می‌گوید که علی شمخانی، مشاور شورای عالی امنیت ملی ایران، در ماه می ۲۰۲۲ به افغانستان سفر کرد و با ملا محمد حسن آخوند، رئیس‌الوزرای طالبان، عبدالغنی برادر، معاون رئيس‌الوزرا، امیرخان متقی، وزیر امور خارجه و ملا یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان ملاقات کرد.

مشاور شورای عالی امنیت ملی ایران با وزیر دفاع طالبان، درباره فعالیت و محدودیت‌های گروه‌های مسلح جیش‌العدل و داعش در مرز مشترک ایران و افغانستان صحبت کرد. در این سفر، مقام‌های طالبان به ایران اطمینان دادند که جیش‌العدل را نابود خواهند کرد.

به گفته منبع، آخرین سفر مقام‌های ایرانی در جنوری ۲۰۲۵ انجام شد، که در آن سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با ملا محمد حسن آخوند، امیر خان متقی و ملا یعقوب مجاهد ملاقات کرد. منبع می‌افزاید که در این سفر، وزیر امور خارجه ایران از طالبان برای اقدام علیه جیش‌العدل سپاسگزاری کرد.

در تمامی این ملاقات‌ها، مقام‌های ایرانی با سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، دیدار نکرده‌اند و همچنین حقانی به آنان درخواست ملاقات نداد.

کیهان بلوچ، از اعضای پیشین جیش‌العدل، می‌گوید که اعضای شبکه حقانی به گروه جیش‌العدل به چشم دشمن نگاه نمی‌کنند و یکی از رهبران مهم این گروه، زارو بلوچ، به همراه هشت نفر دیگر در حال حاضر در مهمان‌سرای شبکه حقانی در کابل زندگی می‌کنند.

این ادعاها نشان می‌دهد که بخش‌هایی از طالبان با فعالیت‌های جیش‌العدل همدلی دارند و ممکن است این گروه را به‌عنوان ابزاری علیه ایران استفاده کنند.

طالبان قندهاری که به ملا هبت‌الله وفادار هستند، مخالف جدی فعالیت‌های جیش‌العدل هستند. منابع می‌گویند که طالبان قندهاری ۱۱ عضو این گروه، از جمله دو سرگروه آن، پیرزاد و چاکر، را بازداشت و در قندهار زندانی کرده‌اند. این اقدام به‌عنوان یک گام مهم برای کاهش نگرانی‌های امنیتی ایران تلقی می‌شود.

فرمانده پیشین پولیس مرزی دولت جمهوری افغانستان به افغانستان اینترنشنال گفت که ایران از سال‌ها پیش جیش‌العدل را تهدیدی جدی امنیتی می‌داند. اگرچه ایران تلاش می‌کند روابط خود را با طالبان بهبود بخشد، مسئله جیش‌العدل باعث کاهش اعتماد میان آن‌ها شده است.

او افزود: «اگر شما ملاقات‌ها و سفرهای مقام‌های ایرانی با طالبان را پیگیری کنید، به وضوح مشخص است که ایران روابط خوبی با طالبان قندهاری دارد و تصور می‌کند که شبکه حقانی حامی جیش‌العدل است.»

او گفت که این اختلافات در داخل طالبان نشان‌دهنده این است که آنها در سیاست خارجی موضع واحدی ندارند: «اگر شبکه حقانی به حمایت از جیش‌العدل ادامه دهد، روابط میان طالبان و ایران به‌زودی به خطر خواهد افتاد. زیرا همکاری آنها تنها براساس منافع است و از نظر مذهبی مخالف یکدیگر هستند».

پس از برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل، مقام‌های پاکستانی و امریکایی به شمول دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید امریکا، مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا و برخی دیگر از مقام‌ها نگرانی‌هایی را درباره سلاح‌های باقی‌مانده امریکا در افغانستان ابراز کردند.

وزارت امور خارجه پاکستان در ۳۰ جنوری ۲۰۲۵ اعلام کرد که پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در ماه اگست ۲۰۲۱، جنگجویان مسلح تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) از سلاح‌های امریکایی در حملات خود در خاک پاکستان استفاده کرده‌اند.

منابع مختلف به افغانستان اینترنشنال تایید کرده‌اند که در زمان سقوط دولت جمهوری اسلامی افغانستان، مقداری از سلاح‌های امریکایی به دست جیش‌العدل افتاد.

معاون عملیات امنیت ملی فراه در زمان دولت جمهوری می‌گوید که در سوم و چهارم اگست ۲۰۲۱، برخی از نیروهای مرزی هشت پایگاه مرزی بزرگ (۱۰۲ عابد، ۲۱۰ سرباز، ۴۴۲ انتظار، ۹۱۲ شاهین، ۳۲۱ استحکام، ۲۳ میهن، ۴۱ سارو، ۹۹ رازق) را ترک کردند و برخی از سلاح‌ها به دست جیش‌العدل افتاد.

او می‌گوید که پس از سقوط این پایگاه‌ها، اطلاعاتی به دست آوردند که سلاح‌ها به منطقه ماهی‌رود در خراسان جنوبی منتقل شده‌اند.

به گفته منابع، در این پایگاه‌ها و مقرها، ۳۴۲ قبضه  M4، M16، RPG، دهشکه، کلاشینکوف و پیکا موجود بود که پس از سقوط پایگاه‌ها، تقریباً تمام سلاح‌ها به دست دوستین بلوچ، یکی از سرگروه‌های شاخه شیخ ضیایی جیش‌العدل افتاد.

ملا برهان، فرمانده طالبان در فراه که هم‌اکنون در صفوف طالبان در فراه فعالیت می‌کند، به یک خبرنگار آزاد در کابل تایید کرد که تعدادی سلاح به دست جیش‌العدل افتاده است، اما آنها در همان زمان اقدام کرده‌ و سه نفر از افراد دوستین بلوچ را دستگیر کرده‌اند. یکی از آنها در نهم اکتبر ۲۰۲۱ در ازای تعدادی سلاح آزاد شده است. او اطلاعات دقیقی درباره تعداد سلاح‌ها ندارد.

یکی از اعضای شورای ولایتی نیمروز که در زمان سقوط دولت جمهوری در این ولایت حضور داشت به افغانستان اینترنشنال گفت که در دوم اگست ۲۰۲۱، جگرن غفور شاه، از فرماندهان ارتش افغانستان، با یکی از سرگروه‌های جیش‌العدل، بالاج، به توافقی دست یافت و تعدادی از پایگاه‌ها و مقر خود را ترک کرده و به همراه نزدیکانش به ایران پناه برد.

این عضو سابق شورای ولایتی می‌گوید که در سوم اگست، در جلسه امنیتی در دفتر والی، گزارش‌ها حاکی از آن بود که حدود ۱۲۰۰ قبضه سلاح سبک و سنگین از جمله ۱۳ عراده خودرو نوع رنجر، ۱۰ هاموی و ۲ فرورنر در این تیپ باقی مانده بود که بیشتر آن‌ها به دست سرگروه بالاج از جیش‌العدل افتاد و در عوض جگرن غفور شاه و ۱۷ نفر دیگر از افرادش به ایران رفتند و پول نقد دریافت کردند که مبلغ دقیق آن مشخص نیست.

افغانستان اینترنشنال از جگرن غفور شاه که هم‌اکنون در فرانسه زندگی می‌کند درباره این قضیه پرسید. او گفت که در اول اگست، تعدادی از جنگجویان پشتون و بلوچ به واسطه بزرگان قومی خود را به‌عنوان نمایندگان طالبان معرفی کرده و از آنها خواستند برای جلوگیری از جنگ، منطقه را ترک کنند.

او گفت که آنها سلاح‌های خود و مقرشان را به بزرگان قومی سپردند و از طریق مرز به سمت ایران رفتند.

یک عضو شورای امنیت ملی دولت جمهوری افغانستان در زمان سقوط دولت در پنجم اگست ۲۰۲۱ گفت که در نشست شورای امنیت ملی تحت رهبری رئیس‌جمهور اشرف غنی در مورد ترک پایگاه‌ها و فروش سلاح‌ها در ولایت‌های نیمروز، فراه، هرات و چند ولایت دیگر بحث شده بود، اما به طور دقیق اشاره‌ای به جیش‌العدل نشد.

یک مقام وزارت دفاع طالبان طالبان نیز گفت که در بررسی اسناد باقی‌مانده دولت جمهوری در مورد سلاح‌ها، بخش عمده‌ای از سلاح‌ها از نیروهای مرزی در ولایت‌های نیمروز، فراه و هرات گم شده است.

او افزود که این سلاح‌ها در زمان سقوط دولت جمهوری گم شدند.

در ۲۹ جولای ۲۰۲۴، چهار عضو جیش‌العدل توسط نیروهای ایرانی در منطقه خاش بازداشت شدند که در کنار آنها سه قبضه M4 نیز ضبط شد. یک فرمانده محلی پس از این حادثه گفت که اعضای جیش‌العدل سلاح‌های امریکایی داشتند.

همچنین در ششم فبروری ۲۰۲۵، گروه جیش‌العدل ویدیویی منتشر کرد که در آن تعدادی از اعضای این گروه مجهز با سلاح‌های امریکایی دیده می‌شوند.

وزارت امور خارجه پاکستان در جنوری ۲۰۲۵ اعلام کرد که پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، سلاح‌های پیشرفته باقی‌مانده امریکا در افغانستان توسط گروه‌های تروریستی، از جمله تحریک طالبان پاکستان، برای انجام حملات تروریستی در پاکستان استفاده شده‌اند.

این وزارتخانه افزود که از طالبان خواسته شده است اقدامات لازم را برای جلوگیری از دسترسی گروه‌های تروریستی به سلاح‌های امریکایی انجام دهند.

نمایندگان پاکستان، چین و روسیه در نشست شورای امنیت سازمان ملل در ۱۰ فبروری نگرانی‌های خود را در مورد فعالیت‌های گروه‌های مسلح در افغانستان ابراز کردند. آنها تأکید کردند که جامعه جهانی به اندازه کافی به موضوع دسترسی گروه‌های تروریستی مانند داعش به سلاح‌های باقی‌مانده امریکا در افغانستان توجه نکرده است.

واسیلی نِبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل، گفت: «خروج فوری ناتو از افغانستان باعث شد که بسیاری از سلاح‌ها در افغانستان باقی بمانند و به دست داعش بیفتند.»

سفیر روسیه در صحبت‌های خود همچنین ادعا کرد که امریکا و کشورهای غربی در سراسر جهان سلاح توزیع می‌کنند و این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی می‌افتند.

طالبان این ادعاها را رد کرده است. وزارت امور خارجه طالبان در ۱۱ فبروری در بیانیه‌ای اعلام کرد که در افغانستان هیچ گروه مسلحی وجود ندارد.

افغانستان انترنشنل به اسنادی دست یافته است که در آن‌ها دیده می‌شود ریاست عمومی استخبارات طالبان چندین منطقه را مشخص کرده است که جیش‌العدل در آن حضور و رفت‌و‌آمد دارد.

ریاست استخبارات طالبان، بر اساس دستورالعملی که از سوی مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی سابق رئیس‌الوزرا، به ریاست دفاع و امنیت طالبان صادر شده، مناطقی را مشخص کرده است که جیش‌العدل حضور دارد.

مولوي عبدالکبیر در ماه جون ۲۰۲۴ به ایران سفر کرده بود. از این دستورالعمل به نظر می‌رسد که نگرانی‌هایی درباره پناهگاه‌های جیش‌العدل در ایران با او مطرح شده است.

استخبارات طالبان نقشه‌هایی را با ریاست امور اداره دفاع و امنیت به اشتراک گذاشته است که بر اساس آن‌ها نگرانی‌هایی در مورد حضور جیش‌العدل در برخی مناطق خاص ابراز شده است. یک منبع از اداره امور طالبان، به افغانستان انترنشنل تأیید کرد که پس از سفر مولوی عبدالکبیر به ایران، اطلاعاتی در رابطه با جیش‌العدل با دفتر او به اشتراک گذاشته شده است.

در نقشه‌های یاد شده، ولایت‌ها و مناطق زیر مشخص شده‌اند:

۱. نیمروز

نیمروز در غرب افغانستان قرار دارد و مرز طولانی با ایران دارد. این ولایت به‌عنوان یک منطقه مهم برای قاچاق، عبور مرزی و فعالیت‌های گروه‌های مسلح شناخته می‌شود.

اداره اطلاعات طالبان در دو منطقه میرآباد و چهاربرجک در نیمروز احتمال حضور جیش‌العدل را مطرح کرده و از دو فرمانده طالبان به نام‌های شیخ عمار آخوند و مولوی انعام‌الله یاد کرده است.

در این نقشه مشخص نشده است که آیا این دو نفر با جیش‌العدل ارتباط دارند یا خیر، اما تنها به این اشاره شده که این دو نفر مسئولان امنیتی طالبان هستند.

۲. فراه

فراه ولایتی است که با ایران مرز دارد و به‌دلیل خلاهای امنیتی، مکانی مناسب برای گروه‌های مختلف به شمار می‌آید. معاون عملیاتی ریاست امنیت ملی ولایت فراه در دولت پیشین افغانستان به افغانستان اینترنشنال گفت که فراه، منطقه‌ای مهم برای فعالیت‌ها و تأمینات جیش‌العدل است.

بر اساس اسناد اداره اطلاعات طالبان، چندین منطقه به نام‌های توج، قلعه ریگ و اناردره به‌عنوان مناطقی که احتمال فعالیت و حضور جیش‌العدل در آنها وجود دارد، ذکر شده‌اند.

در این اسناد همچنین به مسئولان امنیتی این سه منطقه، یعنی مولوی گل آغا، قاری گل علی و مولوی نورالدین اسلامیار اشاره شده است.

پیشتر نیز تعدادی از مقام‌های مرزی ایرانی در فراه از حضور جیش‌العدل در این منطقه سخن گفته بودند.

۳. هلمند

هلمند در جنوب افغانستان واقع شده و به‌عنوان یک منطقه مهم تحت نفوذ طالبان شناخته می‌شود. اگرچه شواهد قطعی درباره حضور جیش‌العدل در این منطقه وجود ندارد، اما در نقشه‌ای که توسط استخبارات طالبان تهیه شده، نام بهرامچه نیز به‌عنوان یکی از مناطقی که جیش‌العدل در آن نفوذ دارد ذکر شده است.

بر اساس اسناد استخبارات طالبان، مسئول امنیتی طالبان در این منطقه مولوی هجران آخوند است.

۴. هرات

هرات یک ولایت مهم افغانستان است که مرز طولانی با ایران دارد. در دوران جمهوری اسلامی افغانستان نیز از هرات صدای مخالفت با جیش‌العدل بلند شده بود. مولوی نور محمد اسلام‌جار، والی فعلی طالبان در هرات، در سال ۲۰۱۸ جیش‌العدل را «کافر» و «ملحد» خوانده بود.

استخبارات طالبان در هرات نیز دو منطقه جاه‌ریگ و کوهستان را مشخص کرده که در آن‌ها نگرانی‌هایی در مورد حضور جیش‌العدل ابراز شده است. استخبارات طالبان از مولوی صهیب محمدی و مولوی گل‌آغا به‌عنوان مسئولین امنیتی این دو منطقه نام برده است.