د دوحې له تړون پنځه کاله وروسته

افغانستان د طالبانو له درې نیم کلنې واکمنۍ راهیسې، نه یوازې دا چې په کور دننه سولې ته نه دی رسیدلی، بلکې د طالبانو د واکمنۍ د دوام له امله د افغانستان د وګړو او نړۍوال امنیت لپاره ګواښونه او خطرونه هم ډیر شوي دي.

که څه هم امريکا، ناټو او نور لويديځ هېوادونه د ٢٠٠١ کال په څېر په افغانستان کې پانګونې ته زړه نه ښه کوي، خو بېلابېلې ارزونې او راپورونه ښيي، چې په افغانستان کې د بې ثباتۍ له امله رامنځته شوي نوي او پېچلي ګواښونه د نړیوالې ټولنې بېړنۍ پاملرنې ته اړتيا لري، په ځانګړي توګه د امریکا د متحده ایالتونو پاملرنې ته چې پنځه کاله وړاندې یې د فبرورۍ په ۲۹ له طالبانو سره تړون لاسلیک کړ.

موندنې ښیي چې د طالبانو واکمني د افغانانو بشري امنیت او هوساینې ته یو جدي داخلي ګواښ ګرځېدلی دی. په سیمه ییزه کچه دغه وضعیت د پاکستان په ګډون د ګاونډیو هېوادونو ثبات کمزوری کړی او د ترهګرۍ پر نړۍوال مرکز د افغانستان د بدلېدو ګواښ یې کټ مټ د ۲۰۰۱ کال څخه مخکې په شان زیات کړی دی. دغه راز په افغانستان کې د نشهيي توکو د توليد او قاچاق په اړه هم اندېښنې تر بل هر وخت ډیرې شوې دي.

په داسې یو حالت کې تر ټولو بنسټیزه پوښتنه د طالبانو له واکمنیدو وروسته دا ده، چې بل کوم ځای ناستی حکومت کیدلی شي، چې د تلپاتې سولې لامل وګرځي؟ او ورته مهال د اغېز لرونکو هیوادونو په ځانګړې توګه امریکا ملي ګټې به په کوم یوه بل بدیل حکومت کې خوندي کیدای شي؟

په دغه راپور کې مو تر ډیره بریده زیار ایستلی چې د خبرو اترو، د نظرونو راټولولو او په کور دننه او بهر کې مېشت د بېلابیلو ډلو له قوله را اخیستل شوي نظرونو له لارې دې پوښتنې ته یو معنا لرونکی ځواب ومومو.

۱. داعش خراسان

د داعش خراسان څانګه، چې په افغانستان کې یوه له خطرناکو ترهګرو ډلو ده، په وروستیو کلونو کې یې خپل فعالیتونه پراخ کړي دي. د (ACLED) موسسې د وسله والو شخړو د پروژې راپور ښيي، چې، «دغې ډلې په ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان، ایران، روسیه، پاکستان او ترکیه کې له ۶۰ ډیر ترهګریز بریدونه ترسره کړي، چې د ۲۰۲۳ کال پرتله ۴۰ سلنه زیاتوالی څرګندوي.»

سربیره پردې، د داعش خراسان څانګه توانیدلې چې خپلې مالي او لوژیستیکي وړتیاوې پیاوړې کړي. د ملګرو ملتونو د راپور له مخې داعش خراسان ډله خپل عملیاتي لګښتونه له ناقانونه مالي شبکو او بهرنیو مرستو له لارې برابروي. د بېلګې په توګه، دوی د خپل عاید یوه مهمه برخه د ډیجیټل اسعارو له لارې چمتو کوي. دغه چاره یادې ډلې ته لاره پرانیزي، چې د بندیزونو په ماتولو سره ملیونونه ډالر انتقال کړي. اروپايي هېوادونه هم دغه ډله د اروپا پر وړاندې تر ټولو ستر ترهګریز ګواښ ګڼي. په راپور کې ویل شوي، چې د داعش خراسان عملیاتي مرکزونه، د افغانستان په نورستان او کونړ ولایتونو کې دي.

۲. القاعده

د نړۍوالو بنسټونو د راپورونو پر بنسټ، القاعدې د داعش خراسان برخلاف، چې په څرګنده په تاوتریخوالي لاس پورې کوي، په افغانستان کې د «سټراتیژیک زغم» تګلاره خپله کړې ده. دغه ډله اوس له طالبانو او په سیمه کې له نورو سخت دریځو ډلو سره هم د خپلو اړیکو د پیاوړتیا او پراخولو په لټه کې ده.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د ۲۰۲۳ کال د راپور له مخې، القاعدې په افغانستان کې د غلي پاتې کېدو تګلاره خپله کړې، خو ورته مهال په سوېلي او منځنۍ اسیا کې فعاله ده. د ملګرو ملتونو وروستی خبرداری بیا ښيي، چې القاعده په افغانستان کې لږترلږه دوولس لوړ پوړي مشران لري او د هند د نیمې وچې د القاعدې ډلې او د پاکستان له ټي ټي پي سره کار کوي . د ملګرو ملتونو د (۲۰۲۵) کال بندیزونو څار ډلې په راپور کې راغلي سیف العدل، چې په نړۍواله کچه د القاعدې د مشر په توګه پیژندل شوی، هڅه کړې د غزې او اسرایل ترمنځ د جګړې په تړاو د مقالو په خپرولو سره د دغې ډلې د پیاوړتیا او نفوذ لپاره کار واخلي. القاعده اوس هم د بهرنیو عملیاتو د ترسره کولو لپاره خپل پلانونه جوړوي او هڅه کوي چې د نړۍ په بېلابېلو سیمو کې خپل ځواک پیاوړی کړي

۴. د طالبانوله خوا د ښځو ځپل

طالبانو د سخت دریځو قوانینو په پلي کولو سره ښځې له خپلو بنسټیزو حقونو بې برخې کړې دي. دغې ډلې په ۲۰۲۴کال د «د امربالمعروف او نهی عن المنکر» قانون توشیح کړ، چې له مخې یې ښځې په عامه ځایونو کې د چادري (حجاب) اغوستلو او له کوره د وتلو په وخت کې د نارینه محرم لرلو ته اړ باسلې.

سربیره پردې، ښځې په ډیرو عامه او ان خصوصي برخو کې د کار کولو څخه منعه شوې، او په رسنیو او ټولنیزو فعالیتونو کې د ښځو شتون خورا کم شوی.

د ۲۰۲۴ په ډیسمبر کې، د طالبانو د نويو فرمانونو له مخې په ښځو ډیر بندیزونه ولګېدل. په دې قوانینو کې زدهکړو ته د ښځو لاسرسی محدودول، د ښځو د لیدلو د مخنیوي لپاره د کور کړکۍ پوښل او له ټولو کورنیو او نړۍوالو غیر دولتي موسسو څخه د ښځو ایستل شامل وو. دې اقداماتو ښځې لا نورې هم منزوي کړې او په ټولنه کې یې له ګډون څخه بې برخې کړې.

د نجونو زدهکړې یو له مهمو مسلو څخه دي، چې طالبانو یې مخه نیولې. له ۲۰۲۱ کال راهیسې تر شپږم ټولګي پورته د نجونو پر زدهکړو بندیز لګېدلی او د ۲۰۲۴ کال په ډیسمبر کې طالبانو ان د طب او نرسنګ په برخه کې هم د ښځو او نجونو پر زدهکړو بندیز ولګاوه. دغې پرېکړې په زرګونه نجونې او ځوانې ښځې له پرمختګه بې برخې کړې دي.

بلخوا طالبانو عامه ښوونځي په دیني مدرسو بدل کړي دي. دغه مدرسې په دیني زدهکړو تمرکز لري او په نصاب کې یې عصري علومو ته ځای نه دی ورکړی. د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، په افغانستان کې له ۲۱۰۰۰ زیاتې دیني مدرسې د طالبانو تر واک لاندې فعالیت کوي، چې موخه یې په نوي نسل کې د طالبانو د ایډیالوژۍ خپرول دي. د طالبانو د نویو قوانینو یو لوی زیان د کار له بازار څخه د ښځو ایستل دي، ډیرې ښځې له دولتي او خصوصي موسسو له دندو لیرې شوې دي او د کار کولو اجازه نه لري. دغه بندیز د ښځو د اوزګارۍ کچه لوړه کړې او په کورنیو عایداتو کې د پام وړ کمښت راغلی دی. د دې تر څنګ طالبان د ښځو پر سوداګریزو فعالیتونه څار ساتي او ان په کورونو کې یې د هغوی په کوچنیو کاروبارونو اغېز کړی دی.

د نړۍوال بانک د راپور پر بنسټ دغه بندیزونه په هېواد کې د بې وزلۍ او اقتصادي نابرابرۍ د کچې لوړېدو لامل شوي دي. د کار په بازار کې د ښځو د ونډې له پیکه کیدو سره هغه کورنۍ چې د کور ګټیالۍ یې ښځینه وې، له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي. طالبانو نه یوازې په رسنیو کې د ښځو پر کار بندیز لګولی، بلکې د هیواد په ټول رسنیز ډګر یې سخت کنټرول ساتلی دی. ښځینه خبریالانې په پراخه کچه د رسنیو له چوکاټه ګوښه شوې دي او پر دغې ډلې او د دوی پر سیاستونو هر ډول نیوکه له جدي غبرګون سره مخ شوې. د ملګرو ملتونو د راپور له مخې، د خبریالانو پر وړاندې د بشري حقونو د سرغړونو له ۳۳۶ څخه زیاتې پېښې ثبت شوې او ډېری رسنۍ د طالبانو له ویرې سانسور ته اړ شوې دي.

پر خبریالانو فشار، د رسنیو سانسور او اطلاعاتو ته د خلکو لاسرسی د دې لامل شوی، چې ډیری خپلواکو رسنیو یا خپل فعالیتونه درولي او یا هم د طالبانو لهخوا تایید او ټاکل شوې خپرونې وړاندې کوي.

د دغو فشارونو په زیاتیدو سره د افغانستان وګړي د اطلاعاتو په ډګر کې له یوې تړلې او ستړې کوونکې فضا سره مخ دي.

طالبانو په ټولنه کې د ښځو ګډون پر محدودولو سربېره، ښځو ته د بشري مرستو د رسولو مخه هم نیولې ده. د ملګرو ملتونو د راپور له مخې په افغانستان کې څه باندې ۲۳،۷ میلیونه وګړي بشري مرستو ته اړتیا لري، خو طالبانو د بېلابېلو خنډونو په رامنځته کولو سره دغو مرستو ته د ډېرو ښځو لاسرسی محدود کړی دی.

له دغو محدودیتونو سره د ډیریو مرستندویه پروګرامونو کار درېدلی او یا هم کم شوی، چې له دې سره په هیواد کې بشري ناورین لا پسې ډیر شوی. د ډونالډ ټرمپ د اجراییوي حکم له مخې د امریکا د مرستو له ځنډېدو وروسته د دغه هېواد ولسمشر، د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار مایکل والټز وویل، چې طالبان د بشري مرستو په رسولو کې لاسوهنه کوي.

د طالبانو مخالفان

د کارپوهانو ارزونې ښيي، چې طالبان په افغانستان کې ناارامه، اندېښمن او بې ثباته دي، په نړۍوال ډګر کې هم له پامه غورځېدلي دي. د طالبانو دښمنان ورځ تر بلې زیاتیږي. تر دې مهاله د دغې ډلې تر ټولو مهم مخالفان په لاندې ډول دي:

۱. د طالبانو پر ضد وسلهوالې ډلې

که څه هم طالبان غواړي خپله حکومتولي پر هیواد قایمه او دایمه وساتي، خو د مخالفو ډلو بریدونه ښیي چې پر ټول افغانستان حاکمیت له ننکونو خالي نه دی. نړۍوال راپورونه ښیي، چې دغه مخالفې ډلې له قوي پلانونو او نظامي تګلارو سره ورځ تر بلې پر طالبانو فشارونه زیاتوی.

د وروستیو راپورونو ارزونه ښیي، چې په تېرو درېیو میاشتو کې د طالبانو پر وړاندې د مخالفو ډلو بریدونه، که څه هم یو اندازه کم شوي خو دغه بریدونه دوام لري. د اکلید موسسې د راپور پر بنسټ په درېیو وروستیو میاشتو کې وسله والو مخالفو ډلو پر طالبانو ۱۰۴ بریدونه ترسره کړي. دغه شمېر د تېر ۱۱۶ بریدونو پرتله یو څه اندازه کموالی ښيي خو ښکاري، چې د طالبانو پر وړاندې د مخالفو ډلو بریدونه لا هم دوام لري.

د اکلید په وینا، د احمد مسعود په مشرۍ د «مقاومت جبهې» په دې موده کې ۷۳ بریدونه کړي دي، چې یو له مهمو عملیاتو څخه د ۲۰۲۴ کال په ډیسمبر میاشت کې د طالبانو د کورنیو چارو پر وزارت برید و، چې په پایله کې یې لږ تر لږه ۱۰ طالبان وژل شوي او ۵ نور ټپیان وو.

دغه برید، چې په دې موده کې د طالبانو د دولتي ودانیو پر وړاندې د مقاومت جبهې دویم عملیات و، د هدفي بریدونو په ترسره کولو کې د دغې ډلې د وړتیا زیاتوالی ښيي. د مقاومت جبهې د سیاسي دفتر مشر عبدالله خنجاني له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې ټینګار وکړ، چې د دغې جبهې اصلي هدف د طالبانو نسکورول دي، او د دغې جبهې فعالیتونه د طالبانو له مخالفو سیاسي ډلو سره په همغږۍ ترسره کیږي. دغه جبهه سربیره پر پوځي بریدونو هڅه کوي، واشنګټن او ګانګرس ته په لابي ګري او د اړیکو جوړولو له لارې د هغوی ملاتړ ترلاسه کړي.

له بلې خوا د جنرال یاسین ضیاء په مشرۍ د «افغانستان د ازادۍ جبهې» د ۲۰۲۴ کال په اکټوبر میاشت کې د کابل پر هوايي ډګر برید وکړ او اعلان یې وکړ، چې دغو عملیاتو طالبانو ته «سخت ځاني او د پام وړ مالي زیانونه» اړولي دي. دغې جبهې د ۲۰۲۲ کال راهیسي، چې فعالیت يې پیل کړ د طالبانو په وړاندې له ۳۲۰ څخه ډیر بریدونه ترسره کړي، چې یواځې په ۲۰۲۴ کې ۹۰ بریدونه ترسره کړي.

د افغانستان د ازادۍ جبهې مشر جنرال یاسین ضیاء په خپله یوه مرکه کې وویل، چې دغه ډله پلان لري په ۲۰۲۵ کال کې پر طالبانو نور سیاسي او پوځي فشارونه زیات کړي.

د پورتینو دوو ډلو تر څنګ د «افغانستان متحدې جبهې» په نوم بله ډله ده، چې د افغانستان د پخواني حکومت د قوماندان جنرال سمیع سادات په مشرۍ رامنځته شوې. که څه هم دغې ډلې تر اوسه پورې په عملي توګه خپل وسله وال بریدونه نه دي ترسره کړي، خو ادعا کوي چې موخه یې د طالبانو حکومت نسکورول دي.

د تېر په خلاف، چې مخالفو ډلو به په جلا او پاشلې توګه فعالیت کاوه، اوس د جبهو تر منځ د همکارۍ او همغږۍ نښې نښانې لیدل کیږي. د لومړي ځل لپاره د «مقاومت جبهې» مشر احمد مسعود او د «ازادۍ جبهې مشر یاسین ضیا د طالب

ډلې له لسکونو پیژندل شویو مخالفو څېرو سره د ویانا په پنځمه غونډه کې ګډون وکړ. په دې ناسته کې هغوی «د ډیموکراتیک افغانستان د راتلونکي» لپاره په ګډې تګلارې او هوکړې ټینګار وکړ.

د مقاومت دغو ډلو یو له مهمو ځانګړتیاو داده، چې په جوړښت کې د افغان ملي دفاعي او امنیتي ځواکونو پخواني غړي شامل دي. د خپرو شويو راپورونو له مخې، د ازادۍ جبهې او مقاومت جبهې ډېرى قوماندانان او جنګيالي د تېر حکومت روزل شوي افسران او سرتېري دي، چې د طالبانو له بیا واکمیدو او د دوی حکومت له رامنځته کیدو وروسته يې بيا وسله پورته کړې ده.

نور دلته ولولئ

۲. په جلاوطنۍ کې جهادي مشران او سیاسیون

ډیرۍ جهادي مشران او مخکیني سیاسیون چې په تیرو لسیزو کې يې واک لاره ، اوس مهال جلاوطنه دي. دغه پیژندل شوې څیرې چې تر ډیره په لوېدیځو یا ګاونډیو هیوادونو کې اوسیږي د طالبانو پر وړاندې سخت دریځه دي اوله دغې ډلې سره د مقابلې په لټه کې دي.

هغوې په نړۍوالو سیاسي ناستو لکه د ویانا او نورو نړۍوالو غونډو کې، طالبان د بشرې حقونو څخه په پراخې سرغړونې، د ښځو پر وړاندې پر ځپونکو سیاستونو، او د یو ځان منوونکي حکومت جوړولو باندې تورن کړي دي. د دغو جهادیانو اصلې موخه په نړۍواله کچه د طالبانو منزوي کول او په افغانستان کې د یو سیاسي بدلون رامنځ ته کول ګڼل کیږي.

که څه هم ډیری دغه مشران اوس مهال د عمر زیاتوالي له کبله په مستقیمه توګه له صحنې وتلي، او د هیواد په راتلوونکي کې به ځای نه لري، خو د هغوی اولادونه راتلونکي سیاسي ډګر کې د ونډې لرلو په لټه کې دي.

د افغانستان په څېر یو سنتي ټولنه کې د جهادي مشرانو اغېز په نسبي ډول لا هم شته او د هغوی اولادونه غواړي، چې د هیواد په راتلوونکي کې رول ولري. ورته مهال، ځینې په دې باور دي، چې په سیاست کې د هغوی ونډه باید د وړتیا، له نورو وګړو سره د مساوي حق پر بنسټ او پرته له کورني امتیازه وي، ترڅو وکولای شي مشروع او منلی ځای ترلاسه کړي.

نور دلته ولولئ

بدیله لاره

په تیرو څلورو لسیزو کې په افغانستان کې حکومتي بدلونونه په ټولیزه توګه د جګړو او وسله والو نښتو له لارې شوي دي. وروستي پنځه رژیمونه ټول د نظامي ځواک له لارې واک ته ورسیدل او بیا بیرته وپرځېدل. ورته مهال، واک ته د طالبانو

له رسیدو سره، د افغانستان کړکیچ یو ډیر خطرناک پړاو ته دننه شوو او په داسې یوه لاره روان دی، چې کیدای شي د نړۍ لپاره یې هم کنټرول ستونزمن وي.

د افغانستان د چارو شنونکي او څېړونکي په دې باور دي، چې که د افغانستان کړکېچ مدیریت نه شي، د سیمې، نړۍ او ان د امریکا متحدو ایالتونو امنیت ته به ناوړه پایلې ولري. دې ننګونې ته د ځواب ویلو لپاره، پالیسي جوړونکو او شنونکو د ستراتیژیکو سپارښتنو یوه ټولګه وړاندې کړې چې د بشري امنیت، د بشرپالو هڅو ملاتړ او د مدني ټولنې پر پیاوړتیا ټینګار کوي. په افغانستان کې د سولې او ثبات په رامنځته کولو کې د نړیوالو لوبغاړو رول خورا مهم دی.

۲. له مرکزي کېدو راګرځول

افغانستان، د خپل پیچلي تاریخ او متنوع ټولنیز جوړښت سره، تل د حکومتدارۍ له ننګونو سره مخ شوی دی. په دغه هیواد کې یوه له بنسټیزو ستونزو څخه په کابل کې د واک مرکزي کول دي، چې د امیر عبدالرحمان خان له دورې راهیسې دوام لري. که څه هم دغه سیسټم په ظاهره د ډیر ثبات او کنټرول چمتو کولو لپاره ډیزاین شوی و، خو په عمل کې یې پراخه نارضایتي، فساد، بې کفایتي او د دوامدارو سیاسي ناورینونو لامل شوی دی. ډېری څېړونکي په دې باور دي چې متمرکز نظام نه یوازې د افغانستان د ستونزو په حل کې پاتې راغلی، بلکې د دغه هیواد د دوامداره پرمختګ په وړاندې یو خنډ هم دی.

په افغانستان کې د مرکزي کولو تاریخي ریښې د امیر عبدالرحمان خان دورې ته ورګرځي، کله چې هغه د افغانستان دودیز، غیرمتمرکز جوړښت د مخالفانو په ځپلو او په کابل کې د واک د تمرکز له لارې له منځه یوړ. له هغه وروسته، راتلونکو واکمنانو ورته پالیسي ته دوام ورکړ، خو پایله یې د بیلابیلو سیمو د خلکو بې ځایه کېدل او د کورنیو شخړو شدت وو. په وروستیو دورو کې، له پاچاهۍ څخه تر جمهوریتونو پورې، ټول د واک د ډیر تمرکز له امله رامنځته شويو ستونزو سره مخ شوي، چې د خلکو نارضایتي یې زیاته کړې ده.

د طالبانو ډیری مخالفې ډلې موافقې دي، چې مرکزي حکومت بې اغېزې دی، خو ځینې مخالف شخصیتونه، په ځانګړې توګه د پښتنو توکمیزې ډلې لاهم په دې باور دي، چې مرکزي حکومت لاهم د افغانستان اړتیاوې پوره کولی شي. ځینې مخالفې ډلې پارلماني نظام غوره ګڼي، په داسې حال کې چې نورې یې د فدرالي نظام ملاتړ کوي. خو، د دغو ډلو ډېری یې د طالبانو پر نسکورولو او د یو ټولګډونه غیرمتمرکز حکومت پر جوړولو ټینګار کوي.

نوی نسل او ډیری غیرپښتانه ډلې په دې باور دي، چې مرکزي سیستم خورا ناکاره او جوړښتي تبعیض یې لا پسې زیات کړی دی. د دې خلکو په وینا، د دې سیسټم تر ټولو مهم کمزورتیا د هیواد د قومي او جغرافیایي تنوع سره د هغې نه مطابقت دی، او د حکومتولۍ د یو واحد ماډل پلي کول د سیمه ییزو قومي ډلو او ټولنو ترمنځ د نه پاملرنې احساس رامنځته کړی دی.

۱. له خلکو د حکومت واټن؛ مهمې پریکړې په کابل کې کیږي، په داسې حال کې چې د هیواد بیلابیلې سیمې خپلې ځانګړې اړتیاوې لري چې په دې سیسټم کې ورته پاملرنه نه کیږي.

۲. د فساد او اختلاس زیاتیدل؛ په کابل کې د ټولو مسوولیتونو تمرکز د ناسالمو اړیکو او د دولتي سرچینو د استخراج لپاره لاره هواره کړې ده.

۳. په بهرنیو مرستو اقتصادي اتکا؛ مرکزي حکومت د سیمه ییزو ظرفیتونو او دوامداره پراختیا څخه د ګټې اخیستنې توان نه لري، چې اقتصاد یې زیانمنونکی کړی.

ځینې شنونکي وړاندیز کوي، چې فدرالي نظام کولی شي افغانستان له دې بحران څخه وباسي. په دې ماډل کې، واک د هیواد بیلابیلو سیمو ته لیږدول کیږي، او خلک د والیانو او سیمه ییزو چارواکو په ټاکلو کې مستقیم رول لري. دا سیستم به نه یوازې فساد کم کړي، بلکې متوازن پرمختګ ته به وده ورکړي، د حکومت موثریت به زیات کړي، او د خلکو د ګډون احساس به پیاوړی کړي. د ځینو اندیښنو برخلاف، یو شمیر څیړونکي وايي چې تاریخي تجربې ښودلې چې فدراليزم د افغانستان د تجزیې لامل نه کیږي، بلکې ملي یووالي او سیاسي ثبات پیاوړی کوي.

په نورو هیوادونو کې د فدراليزم بریاليو بېلګو ښودلې چې د واک غیرمتمرکز کول د حکومت موثریت، اقتصادي وده زیاتوي، او قومي شخړې کموي. د توماس بارفیلډ په وینا، افغانستان هم د عبدالرحمان خان څخه مخکې یو ډول غیر متمرکز سیسټم درلود چې د وروستیو مرکزي ماډلونو پرتله ډیر اغیزمن و. اوس یې وخت دی، چې د دغه هیواد لپاره د پخوانیو تېروتنو د تکرار پر ځای د خلکو د ګډون او د واک د عادلانه ویش پر بنسټ د حکومت یو نوی ماډل تجربه کړي. له همدې امله، د طالبانو ډېر مخالفان په دې باور دي، چې په افغانستان کې د یو باثباته او حساب ورکوونکي نظام ترلاسه کول له مرکزي کولو څخه راګرځولو ته اړتیا لري. 

۴. سیمه ییز تړونونه

د سیمې هیوادونه، په ځانګړې توګه ایران، پاکستان، چین، روسیه او د منځنۍ اسیا هیوادونه، د افغانستان په راتلونکي کې مهم رول لوبوي. سیمه ییزه همکاري، د مسکو د خبرو اترو په ګډون، د دوحې غونډې او د اسلامي همکاریو سازمان (OIC) نوښتونه، کولی شي د افغانستان لپاره د سیاسي حل لارې په موندلو کې مرسته وکړي. د افغانستان د ځینو شنونکو او څېړونکو په وینا، د طالبانو مخالفان کولی شي، له دې فرصت څخه د نوي حکومت جوړېدو لپاره د سیمه ییز ملاتړ ترلاسه کولو لپاره ګټه پورته کړي.

نور دلته ولولئ

۵. د خپل ملي امنیت ساتلو لپاره د امریکا ملاتړ

امریکا د یوه مهم نړۍوال لوبغاړي په توګه، په افغانستان کې خپلې امنیتي ګټې څاري او خوندي کوي یې. د خپلو ځواکونو له وتلو وروسته، واشنګټن د ترهګرۍ سره په مبارزه، د افغانستان د توندلارو ډلو د پناه ځای په نه بدلېدو او په سیمه کې د خپلو ستراتیژیکو ګټو په ساتنه تمرکز کوي. کارپوهان په دې باور دي چې د طالبانو مخالفان کولای شي د متحده

ایالاتو له ملاتړ څخه په افغانستان کې د سیاسي بدلونونو په لور ګټه پورته کړي، او له متحده ایالاتو سره د ګډې همکارۍ لپاره په یوه ګډ کاري چوکاټ یو ځای شي.

نور دلته ولولئ