محمدنبی عمری، معین وزارت داخله طالبان معتقد است که ساختار و مدل نظام طالبان از الگوی ولایتی شبکه حقانی کپی‌برداری شده؛ مدلی که پیش از تاسیس امارت اسلامی طالبان، در خوست اجرا شده بود.

این مدل، محصول مدرسه معروف «منبع‌العلوم» به رهبری جلال‌الدین حقانی محسوب می‌شود که در سال ۱۹۸۴ در نزدیکی میرانشاه، مرکز وزیرستان شمالی، تاسیس شده بود. فارغ‌التحصیلان این مدرسه پس از پیروزی مجاهدین، نقش تعیین‌کننده‌ای در حکومت‌داری محلی و بخش امنیتی ولایت خوست داشتند.

پیش از ظهور ملا عمر و طالبان، طلاب این مدارس در خوست، رهبری ولایت را در دست داشتند. از نگاه حقانی‌ها، نقش طلاب مدارس و ملاها در تامین امنیت خوست، این نظریه را مطرح کرد که این مدل قابلیت اجرایی در سراسر افغانستان را نیز دارد.

اما اکنون، با گذشت دو دهه و سلطه دوباره این نظام بر کل افغانستان، نقش شبکه حقانی به‌تدریج در حال محدودشدن است. سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی، از مولوی هبت‌الله ناراضی است، زیرا تصور می‌کند با وجود «سابقه جهادی» و حملات مرگبار این شبکه به نظام پیشین و شهرهای افغانستان، سهمی که انتظار می‌رفت در حکومت طالبان به آنان داده نشده است. افزون بر این، هبت‌الله آخندزاده منابع مالی سراج‌الدین حقانی و کانال‌های نفوذ قومی و مذهبی او را زیر ذره‌بین برده و یکی‌یکی محدود کرده است.

با وجود همه این فشارها، شبکه حقانی همچنان چتر حمایتی مهمی برای جنگجویان خارجی در حکومت طالبان به‌شمار می‌رود. این شبکه پس از ۴۷ سال، همچنان روابط پیچیده و دیرینه‌اش را با رهبران قومی، قبایل وزیرستان، جنگجویان سابق، و نسل جدید جنگجویان القاعده و آسیای میانه حفظ کرده است.

مقاله نذیر احمد سهار را اینجا بخوانید.

سراج‌الدین حقانی در درون طالبان چهره‌ای قابل توجه اما متضاد به شمار می‌رود؛ برخی رسانه‌های غربی از او به‌عنوان فردی نام می‌برند که در محیط بسته و مذهبی طالبان، تلاش دارد از نقش یک فرمانده تندرو و برخاسته از بنیان‌های افراط‌گرایی فاصله بگیرد. اظهارات اخیر او، مواضع انتقادی‌اش و دعوت به تفاهم با مخالفان، نشان می‌دهد که او ممکن است نشانه‌ای از یک تحول سیاسی درون طالبان باشد.

اما اینکه واقعا حقانی نماینده تغییر است، یا تنها در حال ایفای یک استراتژی بقا درون طالبان است، هنوز با توجه به تاثیر اندک نقش او بر تصمیم‌گیری‌های کلان، روشن نیست. هرچند او گاهی سخنرانی‌های انتقادی در مورد رهبری طالبان کرده، اما تا زمانی که بر رهبری طالبان تاثیر نگذارند و به شکل عملی و سیاسی پیاده نشوند، صرفا حرف است و نمی‌توانند تضمینی برای تغییر واقعی باشند.

مقاله عبدالله همیم او عبدالله هود را اینجا بخوانید.

تاج‌میر جواد از اعضای گروه مولوی منصور، معاون ریاست عمومی استخبارات طالبان است. گروه منصور و شبکه حقانی در گذشته متحدان نزدیکی بوده‌اند. نقش تاجمیر جواد در حملات انتحاری در شهرهای مختلف افغانستان در حدی پررنگ بوده که برخی در میان طالبان به او لقب «سالار» انتحاری‌ها را داده‌اند.

عبداللطیف منصور، وزیر آب و انرژی طالبان نیز فردی نزدیک به شبکه حقانی به شمار می‌رود.

مالی خان زدران، که معاون رئیس ستاد وزارت دفاع طالبان است، مامای سراج‌الدین حقانی و یکی از اعضای مهم این شبکه است. او از نخستین افرادی است که پس از سقوط اولین دوره حاکمیت طالبان، فعالیت‌های خراب‌کارانه را در خوست آغاز کرد و در نقاط مختلف علیه نیروهای امریکایی و ناتو حملاتی انجام داد.

عضو برجسته دیگر این شبکه، بلال فاتح است که اکنون در قدرت شریک نیست، اما رهبری گروه مولوی سنگین را بر عهده دارد. مولوی سنگین یکی از فرماندهان ارشد شبکه حقانی بود.

براساس اطلاعات موجود، حدود ۱۰ ولایت، چندین ریاست و سفارتخانه در اختیار اعضای شبکه حقانی است. همچنین، فرماندهی پولیس در بیش از ۱۰ ولایت و برخی قول‌اردوها نیز به اعضای این شبکه سپرده شده‌اند.

در رژیم طالبان، برخی نهادهای مستقل به شبکه حقانی واگذار شده‌اند، اما شماری از وزارت‌خانه‌ها در اختیار افرادی قرار دارند که با هر دو جناح، یعنی هم با هبت‌الله و هم با حقانی، روابط خوبی دارند.

مقاله ظاهر چراغ را اینجا بخوانید.